Congo paré ting arulang ditincakan
angin nu kebat lumpat
ka kulon. Pasawahan nu
ngémploh lir tepung jeung suku
langit, dipapaés ku keleperna manuk bondol nu bur-ber di awang-awang. Rada
anggang ti pasawahan, rél karéta ngajepat satungtung deuleu.
Di sela dapuran paré, méh tilem ka
jero leutak, aya belasan sorot panon ting borélak, ting poncorong, niténan rél karéta. Sorot panon nu kebek,
gilig seja béla pati ka nagara. Congo bedil ting podonghol, sayaga nginceur
musuh. Dumasar béja ti telik sandi nu bisa dipercaya, Walanda bakal ngirim
senjata perang maké karéta, nu jalurna ngaliwatan ka éta tempat.
Hawar-hawar, sora karéta kadéngé
ting garujes, dipirig sora klakson nu ngahéong. Haseup hideung muleuk na
huluna, kagugusur angin tuluy leungit di awang-awang. Di luhureun karéta aya
babahara tentara, lajag-léjég niténan jalan, kitu ogé
di jero karéta. Tapi orokaya, nu katara ukur ngémplohna pasawahan.
Lalaki nu ngadepong na dapuran paré,
ngarapetkeun awakna beuki mebes kana jero leutak. Leungeunna ngeupeul détonator
bom, kari mencét mangsa hulu karéta ngaliwat luhureun bom nu geus dikubur di
tengah rél.
“Hiji… Dua… Tilu…”
Manéhna ngagerentes na jero haté,
ngitung waktu nu pas sangkan karéta musuh ajur di tengah jalan. Karéta geus
ngangkangan bom, ceklék détonator
dipencét. Beledaaaar!!! Bom
ngabeledug, karéta kabantingkeun ku rongkahna bom, rodana ruksak, teu bisa
lumpat deui. Tentara musuh rabeng laluncatan, aya nu langsung tiwas aya
ogé nu
langsung ngabecir néang
panyumputan.
Dor! Dor! Dor!
Sora bedil awor patémbalan. Matak runtag kawani, matak sebér musuh. Asal
serangan teu katohian ti mana
datangna, lir serangan siluman, tarapti tur buni.
“Seraaaaang!!!”
Lalaki nu mencét détonator méré
komando, manéha taya lain, Lukas Sutaryo, nu disebut Begundal Karawang
ku bangsa Walanda.
Jorélat! Jorélat! Jorélat!
Welasan lalaki nu kambuy ku leutak,
ting jorélat, muru bangké karéta. Lukas
ngebelesat ninggalkeun panyumputan, bedilna dikokang, dibekaskeun, ditémbakkeun
ka musuh nu rungah-ringeuh
dikepung wakul buaya mangap ku pasukan gériliya . Pélor ting belesat, niruk
jajantung, motongkeun iga. Tentara Walanda nu teu siap, kadéséh tur leumpeuh
dina waktu nu kawilang siget.
“Rampas senjata musuh.” Lukas méré
komando.
Pasukan gérilya ngarampas pasokan
senjata. Taya nu disésakeun, kabéh korédas dibawa ku pajoang jang tempur
ngalawan nu bogana. Bedil, granat, basoka, rupa-rupaning senjata modérn geus
pindah leungeun, jadi milik pasukan.
Les… Pasukan
Lukas ngaleungit, ting jorélat mencar ka tempat nu béda. Serangan nu
kacida gancang, sakilat, lir siluman. Serangan nu kanceb ngajurkeun jajantung
musuh.
Layon tentara walanda pasoléngkrah di sasapanjang rél,
pagigir-gigir jeung bangké karéta. Dirurub layung soré nu ngempur konéng. Angin
ngadalingding, éncrak na congo eurih.
Lukas geus balik deui ka markas,
dibagéakeun ku rahayat jeung pasukan gérilya séjénna, congo bedil ting aracung
ka jomantara.
“Merdéka!”
“Merdéka!”
***
Pasosoré, Karawang - 8 Désémber 1947
Rawagedé
katémbong aleum, panon poé geus ngaléos ti beurang mula. Angin nu linduh lumpat
alon, mapay-mapay pucuk paré, eunteup na congo tangkal kanyéré nu oyag-oyagan. Rasa tiis nu pohara,
sésélékét kana jero dada, ngarembeskeun rasa ahéng nu teu sasari.
“Kunaon
Ma, hulang-huleng baé ti tadi?” Ceuk Sadun bari melong ka Nyi Irah, indungna. Nyi
Irah ukur seuri konéng.
“Mikiran naon atuh Ma. Bapa mah teu
kudu dipikiran pan keur bajoang.” Sadun pindah diukna, ngadeukeutan Irah, tuluy
léléndéan. Bangun nu hayang ngalipur indungna, bangun nu surti kana karémpan nu
keur dirasakeunna.
Ray,
paroman Irah katara rada caang, pepedut nu poék, halimun karémpan, nyingrai meueusan. Najan kitu, angger baé haté mah
kumalayang, ngambah sagara rasa nu asa kebek ku rasa ringrang.
“Teu
kunanaon, Jang. Ema hulang-huleng sotéh pédah éta wé, teu boga suluh jang
isukan, baraseuh kabéh kahujanan. Bapa manéh onam, teu pati dipikiran, da geus
tugasna bajoang jang nagara, ngalawan Walanda. Manéh gé lamun geus rumaja, kudu turun ka médan perang, kudu béla
ka nagara.” Ceuk Nyi Irah, bari ngusapan Sadun.
“Mun
dikajeunkeun ku Ema mah, ayeuna kénéh ujang daék indit milu perang jeung Bapa. Rék ditémbakan
tah Walanda édan téh!” Sadun katara ambek, kekerewet, ceuceub naker ka Walanda.
Nyi
Irah teu némbal, ukur seuri bari neuteup reueus.
“Dun, seuneu pareum deui, tiupan
jug.” Ceuk Nyi Irah,
bari ngebut-ngebutkeun leungeun nyingraikeun haseup nu mulek.
“Euh,
suluhna baraseuh Ma, jadi wé mulek ka jero imah.” Témbal Sadun bari lumpat ka dapur.
Semprong
awi sabuku nu ukuranna teu leuwih gedé ti pigeulang leungun, geus sayaga
gigireun hawu. Sadun ngeupeul semprong ku dua leungeun, tuluy biwirna
ditampeukeun kana liang semprong.
Kepoh, kepoh, Sadun niupan hawu
malar seuneuna ngagudar deui, malar cai nu keur ditaheur téréh ngagidir. Peledug, seuneu hurung. Pes, pareum deui.
Kepoh, kepoh, kepoh, Sadun niupan deui ruhai, sorana ting péréték. Suluh baseuh
mah salian ti mulek téh sok ting péréték mun diduruk.
Péréték… Péréték…
Dérédéd… Dérédéd…
Hawar-hawar, kareungeu sora dédérédédan,
lain sora suluh baseuh éta mah, lain. Sadun eureun niupan ruhay, ceulina
rancung ngadédéngékeun sora.
Dérédéd… Dérédéd… Beledar! Atra, sora nu dédérédan téh geuning
sora bedil jeung granat,
kareungeu hawar-hawa
teuing ti lebah mana. Beuki lila beuki deukeut ka lemburna.
Ratusan tentara walanda nyerang
lembur, ngaduruk imah, nembak sing saha bae nu kumawani ngulampreng. Granat
sagedé kupat, ngalayang, muru suhunan imah Irah. Beledag!!! Imah Irah rajét
kaduruk, bubuk jadi tatal. Ajur patawurwan.
Koréjat, Irah hudang.
Késang badag késang lembut rendey na
beungeut jeung awakna.
Manéhna tuluy babacaan, sabisa-bisa.
“Aéh, naha aing teh ngimpi
kitu? Atawa ngalamun?” Nyi irah, ngeleter, naon kualaman bieu, teu kaharti ku
akalna. Disebut ngimpi da manéhna
teu saré, disebut
ngalamun asa piraku. Kajadian bieu lir tondén, lir kajadian nu baris datang.
“Amit-amit.”
Ceuk Nyi Irah, bari ngabirigidig.
***
Rebun-rebun, Rawagedé – 9 Désémber
1947
Ratusan lalaki nu pakulitanna barulé,
rentang-rentang ngarangseg abus ka lembur Rawagedé. Kabéh nyarorén bedil, kabéh
maraké baju belang. Maranéhna téh tentara Walanda, nu geus lila hayang nyerek
deleg Lukas Sutaryo, si Begundal Karawang.
Lukas Sutaryo téh tentara ti Kodam
Siliwangi, pajoang kamerdékaan nu teu eleh hebat mun dibandingkeun jeung Rambo. Manéhna jago nyamur,
jago sabotaseu, ahli taktik, jawara médan perang.
Walanda remen kapalingan lantaran
Lukas nyamur jadi tentara musuh, tuluy maéhan musuh kalayan antaré. Kapeung
lukas nyabotase karéta api nu eusina bedil jeung parabot perang séjéna. Salian
ti éta, Lukas ogé bisa pisan ngaburak-barik bénténg pertahanan Walanda ku cara
gérilya.
Serangan-serangan nu dipimpin ku Lukas dianggap ancaman gedé jang
bangsa Walanda. Geus kacida lobana titik pertahanan Walanda nu leumpeuh alatan
digempur ku manehna. Mun
heug téa mah carita Lukas dipilemkeun, tangtu
Lukas taya bédana jeung Rambo, gagah, wanian, béla pati ka nagara. Malah mah
leuwih punjul, leuwih unggul lantara Lukas mah kisah nyata, lain reka-reka,
lain ukur film.
Ratusan tentara Walanda ting bulubus ka jero imah rahayat, ngaburak-barik, ngotéktak
saeusi imah, néangan Lukas.
Teu kungsi lila, torojol mobil jip,
disetir ku lalaki bule
nu maké kaca panon hideung. Jut, manéhna turun, bedilna diacungkeun ka
jomantara. Dérédéd.. Bedil di
bekaskeun ka langit, pélorna ting belesur niruk angin. Manéhna katelah Mayor
Alphons Wijman, bulé kejem nu teu boga ras-rasan, taya rasa kamanusaan.
Ratusan tentara Walanda ngumpulkeun
rahayat di tengah lembur, dikurung ku congo bedil. Nu lumpat geus tangtu
palastra, nu lolos ogé saru baé, sabab Walanda maké taktik “léter O” ngepung
Rawagedé ti sakuriling bungking.
Lembur geus kajajah, kabéh suhunan
geus disungsi, hasilna suwung. Lukas teu kapanggih teu kausud tapak-tapakna
acan. Mayor Alphons pohara kuciwa, pasukan
nu ngahaja didatangkeun ti Jakarta ukur ngangin, teu hasil maksud jeung
tujuan.
“Di mana si Begundal! Di mana para
pajoang!”
Mayor Alphons nginterogasi rahayat. Bedilna
nodong dada salah sahiji lalaki rangkébong nu teu kedal nanaon, ngabetem nepika
pélor niruk dadana.
“Di mana Si Begundal! Di mana para
pajoang!”
Kabéh rahayat Rawagedé ukur ngabetem, taya nu
sudi némbalan, taya nu sudi ngabetuskeun rusiah. Satia béla pati ka nagara, ka
para pajoang, ka ajén inajén bangsa sorangan. Najan congo bedil geus napel na tarang, tapi teu
dipaké gimir. Rahayat Rawagedé lain lalaki miyuni hayam kabiri. Kabéh ngagem méntal
pajoang nu sajati, satia ka rahayat jeung nagara. Leuwih hadé ngababatang jadi
bugang batan ngahianat bangsa sorangan.
Antukna, Mayor Alphons aral
ngarasula, kitu ogé ratusan tentara séjénna. Maranéhna murang-maring, sagala
ditémbak, sagala diduruk. Rahayat leutik dijadikeun sasaran, dibedilan,
dikakaya, dirogahala. Kabéh lalaki palastra, taya nu nyésa. Salelembur awéwé
jadi randa, salelembur barudak leungiteun bapa.
***
Angin linduh, noyod ka belah kulon.
Mawa béja nngeunaan pélor nu ting belesur niruk dada rahayat nu teu tuah teu
dosa. Girimis nu ngeprul ti peuting mula, ngamalirkeun getih ka sagara. Getih nu geus
mulas taneuh Rawagedé jadi semu beureum, getih nu salilana jadi mangsi di
lambaran sajarah. Getih nu moal leungit tina ingetan.
Dérédéd… Dérédéd… Dérédéd…
Sora bedil ting dérédéd, pelor
teu eureun ting belesur ngahakan nyawa rahayat nu angger ngabetem, ngabela
rusiah, ngabela nagara.
Ratusan layon, ting golépak na taneuh ceubrik, dirurub ku girimis jeung cimata.
Bandung, 1 Fébruari 2013
Belum ada tanggapan untuk "Begundal Karawang (Tribun Jabar, Selasa-Kemis, 12-14 Maret 2013)"
Post a Comment
Berkomentar memakai akun Blogger akan lebih cepat ditanggapi, berkomentar memakai akun Facebook tergantung radar :D Terima kasih telah berkomentar